Diyabet (Şeker hastalığı) ; vücudun yeterince insülin üretememesi veya insülini etkili bir şekilde kullanamaması sonucu oluşan bir hastalıktır. İnsülin; vücutta enerji üretimi için gerekli olan şeker içeren hücrelerden sorumlu bir hormondur. Eğer bu işlem düzgün devam etmezse, kandaki şeker seviyesi yükselir. Diyabet hastalığı olan kişilerde birçok sağlık problemi yaşanır. Bunlardan biri de ayak problemleridir. Diyabet hastalarının ayaklarında bazı sağlık sorunları meydana gelir, bu duruma diyabetik ayak denir.Diyabet hastalığı vücuttaki glukoz seviyesinin yükselmesine sebep olur. Bu da zaman içinde ayaktaki sinirlere zarar vererek ciddi komplikasyonlara sebep olur. Diyabet; kan dolaşımını zayıflattığı için ayağa giden kan akışını da azaltır. Bu da ayakta; karıncalanma, uyuşukluk, zonklama ağrıları veya kas kramplarına neden olur.
Diyabetik Ayak Belirtileri
Diyabetik ayak durumunda belirtileri anlamak her zaman kolay olmamaktır. Görülecek belirtiler şunlardır:
- Diyabetik ayağın en sık görülen belirtilerinden biri ayakta ya da ayağın diğer tarafında ülser yani yara meydana gelmesidir. Bu ülser; çorap ve ayakkabıya bazı anormal sıvılar bulaştırarak leke bırakabilir.
- Ayak ülseri etrafında ağrı
- Ayakta hoş olmayan koku
- Diyabetik ayak problemlerinin diğer en yaygın belirtilerinden bir diğeri ise ayaklardaki duyu kaybıdır. Bu durumda görülen küçük kesikler veya yaralar genellikle fark edilmez. Bu yaralar uygun şekilde tedavi edilmezse, ayakların amputasyonu gibi ciddi sorunlara yol açabilir. Diğer belirtiler arasında ağrı, kızarıklık, şişme veya batma hissi vardır. Diyabetli insanlar için en yaygın ayak problemleri, nasır gelişimi, tırnak ve deride mantar enfeksiyonu, ayak tırnaklarında bunyon, deri çatlağı ve ülserlerdir.
- Ayaklarda duyu kaybı: Diyabetik ayak problemlerden muzdarip olup olmadığından emin değilseniz, tanımlamak için en yaygın ve dikkat çekici belirtilerinden biri ayaklardaki duyu kaybıdır. Diyabetin neden olduğu zayıf kan dolaşımına bağlı olarak, ayaklardaki hisler kaybolur ve ayaklarda tuhaf bir uyuşma ve karıncalanma hissi oluşturur.
- Ülser etrafında kızarıklık, tahriş ve şişlik
- Ayakta şiddetli ağrılar ve karıncalanma hissi
- Ağrılı olmadan kabarcıklar veya diğer yaralar
- Cilt rengi değişimi
- Çoraplarda leke
- Denge ve refleks kaybı
- Ülser, eklem ağrısı ve çoğu zaman enfeksiyonlar dâhil olmak üzere çeşitli ciddi ayak problemleri
- Üsler etrafında renksiz beyaz, mavi veya siyah doku
- Ülser bölgesinde sertlik
- Ayakta kokulu akıntı
- Ayaklarda duyarsızlık
- Ayak ağrısı ve uyuşma
- Yaralanma sonrası iyileşme zorluğu: Diyabetik sonuçlu enfeksiyonlar ve yaranın iyileşmesi çok uzun sürebilir. Bunun için özel tedavi gerekir.
Diyabetik Ayak Risk Faktörleri
Her diyabet hastası ayakta ülser gibi diyabetik ayak problemleri riski altındadır. Diyabetik ayak riskini arttıran faktörler şunlardır:
- Glukoz seviyesinde yükselme
- Aşırı alkol tüketimi
- Kalp-damar hastalığı
- Obezite
- Sigara veya başka herhangi bir tütün alımı
- Böbrek hastalığı
Diyabetik Ayak Önlenmesi
Diyabet sonucu ayak problemleri önlenebilmektedir. Alınabilecek önlemler şunlardır:
- Ayaklarınızın her gün kontrol edilmesi.
- Yüksek kan şekerinin kontrol altında tutulması
- Her zaman ayakkabı ve çorap giyilmesi.
- Ayakların sıcak ve soğuktan korunması.
- Rahat ayakkabılar giyilmesi.
- Ayakların düzenli olarak yıkanması.
- Her gün çorap değiştirmek.
- Ayakların nemlendirilmesi.
Diyabetik Ayak Tedavisi İçin Hangi Doktora Gidilmeli?
Diyabetik ayak bakım ve tedavisi için farklı bölümlere gidilip tedavi olunabilir. Bunların arasında; Dahiliye veya Endokrinoloji bölümü, Dermatoloji (Cildiye), Kalp ve Damar Cerrahisi, Plastik Cerrahi ve Ortopedi ve Fizik Tedavi – Rehabilitasyon bölümleri bulunmaktadır.
Diyabetik Ayak Tedavi Yöntemleri
Diyabetik ayak için uygulanacak tedavi; ayak problemlerinin şiddetine bağlı olarak değişmektedir. Hem ameliyat hem de ameliyat uygulanmadan yapılacak tedavi yöntemleri mevcuttur.
Diyabetik ayak yarası tedavisinde öncelikle diyabet kontrol altına alınır. Diyabetin kontrol altına alınmasının yanı sıra damar tıkanıklığı söz konusu ise öncelikle damar tıkanıklığı giderilir.
Antibiyotikler Eğer doktor hastanın ayak veya bacaklarındaki bir yara ya da ülserin enfekte olduğunu, yüksek bir enfeksiyon riskine sahip olduğunu belirlerse, tedavi için antibiyotik reçete edecektir.
Ameliyat Uygulanmadan Tedavi
Ameliyat dışı tedavi yöntemleri normal olarak diyabetik ayak problemleri için uygulanan ilk tedavi yöntemidir. Bu tedavi yöntemleri şunlardır:
- Ülserlerin temiz tutulması
- Medikal malzeme satan yerlerden diyabetik ayak için ayakkabı kullanımı
Ameliyat Tedavisi
Ameliyat dışındaki tedavi yöntemleri diyabetik ayak problemlerini iyileştiremediğinde, ameliyat tedavisi düşünülebilir. Ameliyat tedavi seçenekleri şunlardır:
- Çürüyen veya ölmüş dokunun çıkarılması
- Charcot’s foot cerrahi stabilizasyonu
- Periferik vasküler hastalık için arteriyel baypas veya stent yerleştirme ile endovasküler cerrahi
Diyabetik Ayak Ne Zaman Kesilir?
Diyabetik ayakta dokuda yada kemikte tespit edilen bir enfeksiyon var ise uygun antibiyotik tedavisi uygulanmalı. Plastik Cerrahi tarafından enfekte ve ölmüş dokular var ise bunlar ameliyat ya da var olan özellikli cihazlarlarla yara bölgesinden uzaklaştırılmalı. Tüm bu tedavi süreci uygulanmasına rağmen bütün yollar denenmiş ve sonuç alınamamış ise kesilme kararı alınmalı.
