Güneş çarpmasının 20 belirtisi, nedenleri ve tedavisi

Yaz aylarında havanın sıcak ve nemli olması pek çok hastalığa zemin hazırlıyor. Güneş çarpması da bu rahatsızlıkların başında geliyor. Güneş çarpması, aşırı sıcağa maruz kalınması sonucu meydana gelen vücuttaki aşırı ısınma halini ifade ediyor. Güneş çarpması belirtileri dikkate alınmadığı ve gerekli tedavi yapılmadığında bilinç kaybına yol açabiliyor.

GÜNEŞ ÇARPMASI NEDİR?

Güneş çarpması, yüksek sıcaklıkta meydana gelen vücuttaki aşırı ısınma halini ifade eder.  Sıcak çarpması ya da hipertermi olarak da bilinen güneş çarpması; güneş altında vücut ısısının uzun süre yüksek kalması ve sıcaklığın düşmemesi sonucunda organların tahrip olmasıyla ortaya çıkan bir durumdur. Müdahale edilmediği durumlarda ise ateşin 40°C’nin üzerine çıkması ile güneş çarpmasına maruz kalan kişi havale geçirebilir. Bazı durumlarda yaşlılar, çocuklar ve hastalar güneş çarpmasını daha alt sıcaklıkta da yaşayabilirler.

GÜNEŞ ÇARPMASI BELİRTİLERİ NELERDİR?

Vücut normal ısısını dengede tutamaz duruma geldiğinde sıcak çarpmasının belirtleri kendini gösterir. Güneş çarpmasında görülen en yaygın belirtileri şöyle:

• Halsizlik ve bitkinlik,
• Mide bulantısı ve kusma,
• Kalp çarpıntısı,
• Şiddetli baş ağrısı,
• Cilt kızarıklığı,
• Terleme olmaması,
• Düşük tansiyon,
• Yorgunluk ve uyuma isteği,
• Nefes almada zorluk çekme,
• Ağızda ve dudaklarda kuruluk,
• Cilt yüzeyinde kuruma,
• Denge bozuklukları,
• Yürümekte zorlanma,
• Ruh hali dengesizlikleri,
• Bilinç kaybetme,
• Nöbetler ve hatta koma gibi belirtiler görülebilir.

4-5 yaşından küçük çocuk ve bebeklerde güneş çarpmasının en yaygın nedeni ise mide bulantısı, kusma, uyku isteği ve yüksek ateştir.

GÜNEŞ ÇARPMASI KİMLERDE GÖRÜLÜR?

Yaz günlerinde sıcak ve nemin yüksek olduğu hava, güneş çarpmasının görülmesine neden olabiliyor. Güneş çarpması özellikle yüksek tansiyon, kronik böbrek yetmezliği, diyabet ve kanser gibi kronik hastaları, aşırı kilolu ya da aşırı zayıf kişileri, hamileleri , 65 yaş üstü kişileri, 5 yaş altı çocukları ve daha çok etkilediğinden oldukça dikkat olmaları gerekiyor.

GÜNEŞ ÇARPMASI DURUMUNDA NE YAPMALIYIZ?

Güneş çarpmasına maruz kalana birini gördüğünüzde mutlaka bir ambulans çağırmalı ya da en yakın sağlık kuruluşuna götürmelisiniz. Tıbbi yardım beklerken yapılması gereken ilk müdahale şöyle sıralanabilir:

• İlk olarak güneş çarpması geçiren hastayı, hemen sıcak havanın etkisinin olmadığı serin ve gölge ya da klimalı bir yere taşınmalıdır.
• Ardından kişiyi mümkün olan herhangi bir yöntemle hızla soğutun. Bunalmasına neden olabilecek kalın kıyafetler, ayakkabı ve kravat gibi aksesuarlarını çıkarın. Bulunduğunuz imkanlar dahilinde soğuk bir duş aldırın veya bahçe hortumuyla su püskürtün. Kişinin baş, boyun, koltuk altı ve kasık böglelerine buz paketleri veya soğuk, ıslak havlular koyarak soğuk kompres uygulayın.
• Hastanın kan dolaşımını başa doğru yönlendirmek için ayakları yüksekte tutun ve soğuk kanın beyne ulaşımını sağlamak için kol ve bacaklara masaj yapın.
• Hastada bilinç kaybı yok ise yudum yudum su içmesi sağlanmalıdır. Bilinci açık olmayan hastalara su içirmeye çalışmak, katı yiyecekler vermek ve alkol içerikli kolonyaların koklatmak yanlış uygulamalardır.
• Güneş çarpması yaşayan çoğu kişide kusma belirtisi görüldüğü için hastaların yan yatırılması da ilk yardım sırasında önemli noktalardan biridir.

GÜNEŞ ÇARPMASINDAN KORUNMAK İÇİN NELER YAPILMALI?

Güneş çarpmasından korunmanın en önemli yollarından biri, vücudu susuz bırakmamak. Su tüketmek terlediğinde deri nemliliğini, bu sayede de vücut ısısının dengesini sağlıyor.

Özellikle yaz aylarında 10.00-16.00 saatleri arasında mecbur kalınmadıkça dışarı çıkmayın.

Güneşin dik geldiği saatlerde denize girmeyin.

Baş bölgesini güneşten korumak amacıyla şemsiye ve güneş gözlüğü kullanın.

Hava giriş çıkışını sağlayan özelliği sayesinde terlemeyi önleyen pamuklu, açık renkli ve bol giysiler tercih edin.

Güneşe çıkarmadan yarım saat önce 50 faktör ve üstü güneş kremi uygulayın.Kilitli bir araçta sadece 10 dakikalık kısa bir süre içerisinde iç ortam ısısı yaklaşık olarak 7 derece yükselebilir. Dolayısıyla sıcak bir alanda park edilmiş araçlarda özellikle çocuklar ve yaşlı bireyler asla yalnız başına bırakmayın.

GÜNEŞ ÇARPMASI NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Güneş çarpması tedavisinde temel olarak bireyin vücut sıcaklığının düşürülmesini ve böylelikle başta beyin olmak üzere hayati organların hasar almasının önüne geçilmesi hedeflenir. İlk yardım güneş çarpması vakalarında oldukça önemlidir. Doktor hastanın kan basıncı ile vücut sıcaklığını değerlendirir. Hastaya kan ve idrar testleri yapılarak vücudun sıvı ve elektrolit dengesine göre sıvı terapisi uygulanır. Yükselen vücut sıcaklığı en az 38.5 dereceye kadar düşürülmelidir. Aksi takdirde böbrek ve karaciğerler fonksiyonlarını kaybedebilir, hatta ölümcül sonuçlar doğurabilir

Editörün notu: Bu içerik yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Kesin tanı ve tedavi için mutlaka sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.