Sadaka taşı nedir, ne işe yarar? Günümüzde sadaka taşı var mı?
Sadakanın dinimizde mühim yeri var. Sadaka vermek belayı önlüyor, malı, rızkı artırıyor, duanın kabulüne vesile oluyor. Sadaka taşları da İslam kültürünün yansıması olarak ortaya çıktı. Peki Osmanlı'nın zarafet ve merhamet geleneği sadaka taşı nedir? Sadaka taşları günümüzde devam ediyor mu, nerelerde var?
Sadaka taşları, Osmanlı döneminden günümüze ulaşan muhteşem geleneklerden. Sağ elin verdiğini sol el duymamalı ilkesinin adeta maddede/taşta yaşanmasıdır. Osmanlı halkının zarafet, cömertlik, asalet ve merhametinin simgesidir. Sadaka taşları sayesinde zenginin fakire sadaka verirken gururlanması, fakirin ise mahçup olmasının önüne geçilmiş oluyor.
SADAKA TAŞI NEDİR? SADAKA TAŞI NE İŞE YARAR?
Sadaka taşları, 1,5-2 metre yüksekliğinde ve silindir şeklinde olan, genellikle cami, hastane çeşme yanı gibi işlek yerlerde yer alan, ihtiyaç sahibi kişilere yardım amacıyla koyulmuş yardım taşlarıdır. Sadaka taşının üzerinde metal paranın atılabileceği bir kovuk bulunuyor. Osmanlı döneminde maddi durumu iyi olan insanlar, ihtiyaç sahiplerine destek olmak amacıyla bu kovuğa para atarmış. Maddi durumu yetersiz kişiler de buradan ihtiyacı kadar para alıp parayı atana dua edermiş. Sadaka taşları bir elin verdiğini diğer elin görmemesi ve sadakanın gizlisi makbüldür, düsturuna dayanıyor. Sadaka taşları sayesinde zenginlerin, fakire sadaka verirken kendilerine gurur gelmesi, fakirlerin de sadaka alırken mahçup olması önlenmiş oluyor.
SADAKA TAŞI GÜNÜMÜZDE DEVAM EDİYOR MU?
Bir zamanlar sadece İstanbul'da 173 adet sadaka taşı vardı. Sadaka taşları, örneğin Osmanlı döneminde Üsküdar çarşısındaki Mimar Sinan’ın yaptığı hamamın karşısında Gülfem Hatun Camii’nin avlusu, Üsküdar Doğancılar, Karacaahmet ve Fatih semtindeki Kocamustafapaşa gibi tarihi birçok yerde bulunurdu.
Günümüzde ise bu geleneği yaşatmak adına sadaka taşları Nişanca'da, Eyüp Sultan Camisi'nde, Caferpaşa Medresesi'nde, Zal Mahmut Paşa Camisi'nde ve Piyer Loti'de olmak üzere 5 ayrı noktada yer alıyor.
SADAKA İLE İLGİLİ HADİSİ ŞERİFLER
Sadaka vermenin faziletleri ile ilgili Hadis-i Şeriflerde buyruldu ki:
(Sadaka, kabir azabından korur. Kıyamette de himaye altına alır.) [Beyheki]
(Sıkıntılarınızı sadakayla önleyin.) [Deylemi]
(Suyun ateşi söndürdüğü gibi, sadaka da günahları yok eder.) [Tirmizi]
(Vallahi, sadaka vermekle mal eksilmez. O halde sadaka verin!) [İ. Ahmed]
(Sadaka malı artırır. Öyleyse sadaka verin.) [İbni Ebiddünya]
(Sadaka 70 çeşit belayı önler. Bunların en hafifi cüzzam ve barastır.) [Hatib]
(Sadaka şeytanın belini kırar.) [Deylemi]
(Gizli verilen sadaka, Allah'ın gazabını söndürür.) [Beyheki]
(Sırf Allah rızası için sadaka verene, kıyamette Allahü teâlâ, "Ey kulum, sen benim rızamı gözettin, ben de seni hakir etmem ve vücudunu Cehenneme haram kılarım. Haydi, Cennete istediğin kapıdan gir" buyurur.) [Deylemi]
(Az da olsa sadaka verin. Parayı saklayıp vermeyene, Allah da ihsanını keser.) [Müslim]
(Rızkının bol olmasını isteyen sadaka versin.) [Deylemi]
(Sadaka vererek rızkınızı bollaştırın.) [Beyheki]
(Sadaka malı çoğaltır.) [İbni Adiy]
(Sadaka vermede acele edin; çünkü bela, sadakayı geçemez.) [Taberani, Beyheki]
(Sadaka verin. Çünkü sadaka Cehennemden kurtuluşunuza sebep olur.) [Taberani]
(Bir hurma tanesi de olsa, sadaka olarak verin; çünkü o, az da olsa açlığı dindirir ve suyun ateşi söndürdüğü gibi günahları yok eder.) [İbni Mübarek]
(Güne başlarken sadaka vermek, felaketleri önler.) [Deylemi]
(Sadaka, nafile oruç tutmaktan daha faziletlidir.) [Beyheki]
(Sevabı Müslüman ana babasına niyet edilerek verilen sadakanın sevabı, onlara da gider, kendi sevabından da bir şey eksilmez.) [Taberani]
(Sadaka olarak verilen bir parça ekmek, Allah katında Uhud dağı kadar büyür.) [Taberani]
(Hastalarınızı sadakayla tedavi edin. Sadaka, her hastalığı ve belayı defeder.) [Beyheki]
(İlmi olan ilminden, malı olan malından sadaka versin.) [İbni Sünni]
(İyilik ömrü artırır, sadaka günahları giderir ve kötü ölümden korur.) [Taberani]
(Sadaka kibri yok eder.) [Tirmizi]
(Sadaka verenin rızkı artar ve duası kabul olur!) [İbni Mace]
(Sadaka vermeye engel olana, lanet olsun.) [Isfahanı]
Editör : Selma Yenidoğan
